تصفیه لجن، یک فرآیند حیاتی در مدیریت پساب و شامل رسیدگی به پسماند یا دوغاب نیمه‌جامدی است که در طول پروسه تصفیه فاضلاب، جمع می‌شود. لجن، عمدتاً از مواد آلی، باکتری‌ها و سایر جامدات مستخرج از پساب، تشکیل شده و عدم تصفیه آن، مخاطرات بهداشتی و زیست‌محیطی زیر را در پی خواهد داشت:
•آلودگی خاک و منابع آب
•انتشار بوهای نامطبوع
•زیستگاه عوامل بیماری‌زا
اهداف اصلی و اولیه تصفیه لجن، عبارت‌اند از:
🔹کاهش حجم: مقدار لجن موردنیاز برای دفع را به حداقل رسانده و درنتیجه، هزینه‌های حمل‌ونقل و ذخیره‌سازی را کاهش می‌دهد.
🔹تثبیت: تبدیل لجن به شکل پایدار، بو، محتوای پاتوژن و خطر لیچینگ آلاینده‌های مضر را به حداقل می‌رساند.
🔹ضدعفونی: آلاینده‌ها و عوامل بیماری‌زای موجود در لجن را حذف و یا به حداقل می‌رساند.
🔹آبگیری: حذف آب اضافی از لجن، حمل‌ونقل و رسیدگی به آن را آسان‌تر می‌کند.
انواع مواد شیمیایی در مراحل مختلف تصفیه لجن، نقش اساسی دارند. برخی از رایج‌ترین آن‌ها عبارت‌اند از:
🔸منعقدکننده‌ها و لخته‌سازها: این مواد، چسبیدن ذرات ریز لجن به هم و تبدیل آن‌ها به توده‌های بزرگ‌تر (لخته) را تسهیل نموده و حذف آن‌ها را آسان‌تر می‌کنند. نمونه‌های متداول، عبارت‌اند از سولفات آلومینیوم، کلرید آهن و پلیمرهای کاتیونی.
🔸آهک: برای تنظیم pH، کنترل بو و تثبیت لجن، استفاده می‌شود. همچنین می‌تواند کارایی فرآیندهای آبگیری را بهبود ببخشد.
🔸اکسیدان‌ها: موادی مانند دی‌اکسید کلر و ازن برای ضدعفونی لجن و حذف پاتوژن‌ها استفاده می‌شوند.
🔸پلیمرهای آبگیری: این پلیمرها اتصال مولکول‌های آب در لخته‌های لجن را افزایش داده و حذف بیشتر آب در طی فرآیندهای آبگیری (مانند فیلتراسیون یا سانتریفیوژ) را تسهیل می‌کنند.
لازم به توضیح است که نحوه انتخاب مواد شیمیایی مناسب برای تصفیه لجن، به عوامل مختلفی مانند نوع فاضلاب، سطح مطلوب تصفیه و روش‌های تصفیه، بستگی دارد.